Museon

‘Je bent kei gek’ – deel 2

Een paar weken geleden heb ik al verteld waarom ik Milieu- en natuurwetenschappen ben gaan studeren: ik wil weten hoe de aarde en alles daarop, -in en -boven functioneert. Vandaag kijk je met me mee over hoe ik mijn studiegewoonten van vroeger keihard overboord moest gooien en mezelf dwong tot een voor mij nieuwe manier van studeren: van luisteren naar een volledig voorgekauwd verhaal naar zelfstudie met begeleiding. Waarschuwing: longread.De laatste keer dat ik in de collegebanken van het hoger onderwijs plaatsnam is 16 jaar geleden, we schrijven 1999, een hele andere tijd met andere mogelijkheden en andere leermethoden. Studenten met laptop of tablet in de klas waren er toen nog niet, in een hoorcollegezaal vertelde een docent zijn eigen verhaal en dat verhaal – lees: je eigen aantekeningen – in combinatie met je boeken vormde de leerstof. Als je ‘digitaal schoolbord’ had geroepen, dan had iedereen je keihard uitgelachen, een groen of grijs bord met een krijtje hing tegen de muur. Had een student teveel gedronken in de kroeg de avond ervoor, dan gebruikte hij de aantekeningen van iemand anders. De docenten waren vaak zelfs zo aardig om aan te geven welke stof belangrijk was en zeker terug zou komen in je tentamen. Oefententamens had je toen niet. Huiswerk maakte ik niet veel, schoolboeken las ik een keer aandachtig door en dan met name de samenvatting en ik haalde mijn kennis vooral juist uit de hoorcolleges en vulde dat aan met eigen verworven inzicht in en relaties tussen de verschillende delen van de leerstof. Genoeg om goede cijfers voor de tentamens te kunnen halen. Maar het was niet genoeg om mijn aandacht nog langer vast te kunnen houden. Ik stopte in 2001 na twee jaar met mijn studie en ging het bedrijfsleven in en tegelijkertijd ging ik werken aan mijn zwakke punten, daar zat voor mij de uitdaging in.

Daarvóór nog zat de middelbare schoolperiode, waarin de volledige stof bladzijde voor bladzijde werd voorgekauwd door een leraar. Natuurlijk zaten er soms ook een paar inzichtvragen in je examen, maar het merendeel was toch reproductie van de leerstof. Ik herinner me nog levendig een klasgenootje wat vak voor vak bij ieder proefwerk de leerstof bijna woordelijk uit haar hoofd leerde en daarmee hoge cijfers scoorde. Ik deed vooral het tegenovergestelde. Ik lette goed op in de les, onthield wat de leraar vertelde, legde relaties tussen de verschillende leerstoffen en gebruikte die kennis om mijn proefwerken te maken. Ondertussen gaapte ik me op die manier een beetje door de middelbare schooltijd heen. Ik hoor het mijn ouders nog vragen: ‘heb jij nooit huiswerk?’ Ik kwam thuis met goede cijfers en deed examen in een extra vak (uitdaging!), dus blijkbaar deed ik toch genoeg mijn best. Na 6 jaar VWO volgde de examenperiode, waarin echt iedere klasgenoot zat te blokken. Ik zat voornamelijk op de computer spelletjes te spelen. Ik verklaarde de rest voor gek: ‘Als je het na 6 jaar nog niet weet, dan doe je iets verkeerd. Je kunt niet in een week alles er nog in duwen van 6 jaar.’ Ik slaagde, met zeven 7’s en een 8, inclusief dat extra vak – in een breed vakkenpakket met 3 talen, 3 beta-vakken en 3 algemene kennis-vakken.

We slaan 16 jaar over en het is begin vorig jaar, net voor ik weer ga studeren. Met de reden waarom ik de laatste keer ben gestopt met studeren nog helder in mijn achterhoofd, schrijf ik op mijn eisenlijstje dat het niveau hoog genoeg moet zijn. ‘Uitdaging!’ staat er nog achter met een dik uitroepteken. Het besluit om ‘iets met wetenschap’ te gaan doen was snel gemaakt en als je aan wetenschap denkt, dan denk je aan universiteit. Universiteit klonk als uitdaging genoeg vond ik. Dus ik zocht op deeltijd universiteiten en ik vond in de keuzegids voor universiteiten de Open Universiteit en vroeg de studiegids aan. Predicaat Topopleiding voor Milieu- en natuurwetenschappen, de universiteit zelf op plek 1 gekozen door studenten en wat me vooral aanstond was dat het modulair was. Als ik het niveau niet zou halen of als ik er onverhoopt toch niks aan vond, dan was ik er na 6 maanden vanaf. Collegegeld betalen per vak was mooi meegenomen. Al mijn eisen ineens afgevinkt.

De inleidende tekst van de startmodule Aarde, Mens en Milieu blijkt alle aspecten die ik als persoonlijke interesse beschouw aan te stippen. Het is half januari en ik besluit voor mezelf in september te starten. De Startmodule begint met een Startdag in Burgers’ Zoo op 1 februari of 1 september, dus ik besluit te wachten tot half februari voor ik me inschrijf in de verwachting dan de Startdag in september te doen en daarna een half jaar te doen over die module, zoals gepland. Dan is het half februari, ik schrijf me in. Een week later heb ik mijn cursusmateriaal thuis liggen en blijk ik ook meteen te zijn gestart, met een achterstand van 3 weken op de rest. Oeps, mijn begrijpend lezen is ook wat roestig na 16 jaar. Vol op mijn plaat gegaan bij het eerste stapje. Ik had verwacht nog maanden de tijd te hebben om te bedenken hoe ik zou gaan studeren, welke materialen ik nodig zou gaan hebben: mijn plan van aanpak. Ik besluit de uitdaging toch aan te gaan. De tijd loopt en als ik pas begin in september heb ik maar 1 tentamenkans zonder kans op hertentamen. Kort na mijn valse start was er al een begeleidingsavond in het studiecentrum. Ik schrijf me direct in. Luisteren naar het verhaal van docenten was altijd al mijn sterke punt geweest, tijd om de verloren schade in te halen.

Die eerste begeleidingsavond was toch wat anders dan ik me er bij voorgesteld had. Natuurlijk was er een presentatie, maar daarin werd in de diepte ingegaan op een aantal essentiële aspecten van de lesstof als check of je het begrepen had. Kort antwoord: nee. Keihard met de neus op de feiten gedrukt, voor de tweede keer in minder dan een maand tijd. Dat was nieuw. Het wekte dan weer wel mijn interesse.

Challenge accepted© Michiel
Challenge accepted

Met horten en stoten ben ik begonnen aan de zelfstudie, in eerste instantie gewoon thuis. Door alle afleidingen daar heb ik na een tijdje besloten om de bibliotheek in Eindhoven als vaste studeerplek te kiezen. Dat is uiteindelijk een gouden zet geweest. Even heb ik nog overwogen om augustus als eerste tentamendatum te kiezen, maar uiteindelijk toch gekozen voor de tentamendatum waarop het studieschema was gebaseerd bij een start in februari: eind juni. De druk er op houden, keihard werken om de achterstand in te halen, elke opdracht en opgave in het cursusmateriaal maken, bij onduidelijkheid vragen stellen aan de docent. Een sterk punt van vroeger blijkt de sleutel: relaties leggen tussen de leerstof.

De begeleiding vanuit de universiteit was even wennen, door verkeerde verwachtingen uit het verleden. Het blijkt wel een fijne vorm van begeleiding te zijn. De begeleidende docent weet precies de juiste ‘knopjes’ bij me in te drukken en het is een prima vraagbaak voor mijn vragen. Vijf maanden mezelf elke week weer uitgedaagd en met resultaat: ik heb het gehaald, dat tentamen Aarde, Mens en Milieu in juni. Geslaagd met een 7, minder dan gehoopt, maar beter dan vooraf verwacht. Zelfstudie. Discipline. Wilskracht. Voor de rest van mijn leven is Challenge Accepted mijn uitgangspunt. Tijdens de volgende module, Geologie rondom plaattektoniek, zou ik mijn studiemethodes verder fijnslijpen.

In het derde en laatste deel kom je te weten hoe ik nu werkelijk studeer. Volg ik de aanwijzingen die voor de zelfstudie worden gegeven? Wat verzin ik er nog meer bij om het uitdagend te houden? Waarom zie je zoveel berichten op Twitter van mij op dagen dat ik aan het studeren ben? Leidt dat niet af? Het antwoord op al die vragen krijg je in het laatste deel van dit drieluik.